Şili’de askeri diktatörlüğün kurbanları anıldı
Şili’de sosyalist başkan Salvador Allende’ye karşı yapılan askeri darbenin üzerinden tam 50 yıl geçti. General Augusto Pinochet liderliğindeki askeri diktatörlüğün (1973-1990) kurbanları başkent Santiago’da yürüyüşle anıldı. Yaklaşık 6 bin kişinin katıldığı geleneksel yürüyüş kent merkezinde başladı. Askeri cunta döneminde kaybolan çok sayıda kişinin yakınlarının katıldığı yürüyüş, Allende’nin mezarının bulunduğu mezarlıkta sona erdi.
Yürüyüş yapan kortej Şili başkanlık sarayı La Moneda’nın önünden geçerken, göstericilerle polis arasında çatışma çıktı. Şili hükümetinden yapılan açıklamada, sarayın dış cephesinin yıkıldığı, bazı pencerelerinin ise kırıldığı belirtildi. Polis, göstericilere biber gazı ve tazyikli su ile müdahale etti. 11 kişi gözaltına alındı.
Yürüyüşe kısa bir süre katılan Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, protestodaki şiddeti kınadı. Boric, X sosyal medya platformunda yaptığı açıklamada, “Allende ve diğer birçok Demokratın uğruna mücadele ettiği şeye saldırmanın mantıksızlığı alçakçadır.” dedi.
Fotoğraf: Martin Bernetti/AFP
Şili’de askeri darbe
Şili’de 1970 yılındaki başkanlık seçimlerini kazanarak iktidara gelen sosyalist başkan Salvador Allende, 11 Eylül 1973’te General Augusto Pinochet liderliğindeki cuntanın düzenlediği askeri darbeyle devrildi.
Darbe askerleri 11 Eylül 1973’te La Moneda Sarayı’nı kuşatıyor. Fotoğraf: AFP/Getty Images
Askeri cuntanın sabah radyoda bir açıklama yayınlayarak iktidarı ele geçirdiğini açıklamasının ardından Allende, saat 11 sıralarında radyoda halka veda konuşması yaptı. Allende konuşmasında “Teslim olmayacağım” derken, “Bu tarihi dönüm noktasında halka olan sadakatimin bedelini canımla ödeyeceğim.” Bu konuşmanın hemen ardından darbeciler Şili başkanlık sarayı La Moneda’yı helikopterlerle bombaladı, ardından kara birlikleri saraya girdi. Darbeci askerlerle Allende’nin yakın korumaları arasında çıkan silahlı çatışmanın ardından 65 yaşındaki başkan ofisinde ölü bulundu. Otopsi raporları Allende’nin silahıyla intihar ettiğini belirledi.
Santiago de Chile’deki Şili Ulusal Stadyumu askeri darbenin simgesi haline geldi. Darbeciler yaklaşık 40 bin siyasi muhalifi bu stadyumda topladı. Bu stadyumun soyunma odalarında birçok kişiye işkence yapıldı ve bazıları idam edildi. Bu stadyumda öldürülenler arasında ünlü Şilili müzisyen Victor Jara da vardı. Görgü tanıklarının ifadesine göre Jara, işkence sırasında ilk olarak Unidad Popular’ın Venceremos marşını söylediği için vahşice dövüldü. Elleri kırıldıktan sonra makineli tüfekle idam edildi.
Salvador AllendeFotoğraf: AP/resim ittifakı
Şili’de 1988 yılına kadar iktidarda kalan askeri cunta döneminde 1469 kişinin kayıp olduğu kaydedildi. Bu kişilerin hangi koşullar altında hayatını kaybettiği ve cenazelerinin nerede olduğu henüz bilinmiyor. Resmi rakamlara göre darbe ve askeri cunta döneminde öldürülenlerin sayısı 3 bini geçiyor. Yaklaşık 27 bin kişi cezaevlerine atıldı ve işkence gördü.
General Pinochet 11 Mart 1990’da emekli olduğunda Şili demokrasiye geri döndü ancak diktatörlüğün ağır mirası ortadan kalkmadı. Pinochet’nin görevden ayrılmadan önce çıkardığı yasa, 1973 ile 1978 yılları arasında işlenen suçların yargılanmasını engelledi. Şili’de ordunun bu dönemde yaptığı hatalar araştırılamadı.
Şili’de halkın askeri darbeyle ilgili karşıt görüşleri var. Yeni bir ankete göre halkın yüzde 36’sı askeri darbeyi destekliyor. Yüzde 41’i askeri darbeyi yanlış bulduğunu söylüyor. 20 yıldır düzenli olarak yapılan ankette askeri darbeyi desteklediğini belirtenlerin sayısı her yıl bir önceki yıla göre arttı.
epd, AFP/EC, HT
Engelsiz internet erişimi için VPN nasıl kullanılır?
